Balıkesir Yöresi

Balıkesir Yöresi’ndeki Kültür Çevreleri

Balıkesir yöresinde ortaya çıkan halk oyunları kültürü beş kültür çevresine ayrılarak incelenebilir. Bunlar;

1-Dağ [Alaçamdağı-Ulusdağı ve çevresi] kültür çevresi:

Dominant kültürün Yörük kültürü olduğu bir alanda konar-göçerliğin etkisiyle daha çok hayvancılığa dayalı bir ekonomi üzerinde oyun kültürü gelişmiştir. Alaçamın batısında kalan köyler daha eski yerleşim birimleridir ve kendilerine Manav bile derler. Bir köyün eski mi yeni mi olduğu üçeteğinden anlaşılabilir. Sındırgı-Bigadiç-Kepsut kadın oyun karakteri ile Dursunbey kadın oyun karakteri arasında bariz farklar vardır.

2-Ova kültür çevresi:

Balıkesir Etnoğrafya Haritası

Dominant kültürün yerleşik Manav kültürünün olduğu bu alanda tarıma dayalı bir yapı içinden doğan bir halk kültürü gelişmiştir.

18.yüzyıldan sonra özellikle ova kültür çevresine gelen muhacır kültür, manav kültürünü derinden etkilemiş ve birbiriyle etkileşim içerisine girmiştir. İki kültür biribiri ile alışverişte bulunmuş ova kültür çevresinde daha yeni ve melez bir kültür doğmuştur. Ancak temelinde yine manav kültürü baskındır. Burada çok sayıda Çepni yerleşimi ile Türkmen yerleşimi de vardır.

3-Kazdağı kültür çevresi:

Dominant kültürün Tahtacı-Türkmen (Alevi) kültürünün olduğu bu alanda daha farklı bir yaşam ve kendine özgü yöresel zeybek oyun kültürü gelişmiştir. Yörük kültürü de belirgindir.

4-Kuzey Kozak kültür çevresi:

Kuzey Kozak Yaylaları ve Madra dağı çevresinde Yörük ve Manav kültürü bir arada güneydeki zeybek tavırlarından etkilenmiştir. Dağlık arazi dışında sahil kıyısı Balkanlardan ve Adalardan göç almıştır, Buralarda yöresel olarak nitelendirilemeyecek göçmen kültürleri vardır.

5-Kuzey Balıkesir kültür çevresi:

Dominant kültür Manav kültürü olmasına rağmen, yabancı kültürlerin yoğun göçüne maruz kaldığından yerel kültür dominantlığını kaybetmiştir. Kafkas, Tatar ve Pomak gibi yöreye yabancı kültürler baskın hale gelmiştir. Gönen çanağına yabancı kültürlerin gelmesi, Manav kültürünün devamını engellemiş ve kozmopolit bir yapı ortaya çıktığından halk oyunları kültürü unutulmuştur. Ancak hala bazı izler bulunabilmektedir.

Balıkesir Yöresi’nin Asli Etnoğrafik Grupları

Manav: 1862 yılından önce kendi istekleriyle yerleşik hayata geçen Türkmenlerdir. 1530 tarihli Muhasebe-i Vilayet-i Anadolu Defteri’ne baktığımızda Balıkesir’in ovalık kesimlerinde pek-çok köyün kurulu olduğunu görüyoruz. İşte bu köyler Manav olarak adlandırılmaktadır.

Yörük: 1862 yılından sonra zorla yerleşik hayata geçmesi istenen ve zorla köyler kurdurulan Türkmenlerdir. Başlıca Yörük Grupları : Karakeçili, Yağcıbedir, Kılaz, Hardal, Nacakçı, Yüncü, Kubaş, Kızılkeçili, Şehitli, Söğüt, Kirli Kubaş, Kebekli Avşarı, Horturum Yörüğüdür.

Tahtacı: Kazdağlarında yaşayan Tahtacıların soyu Dobrucadan Karesi Beyliğine 1305’li yıllarda sığınan Sarı Saltuklu Türkmenlerine dayanır. Balıkesir’in iç kesimlerinde yaşayanların (Türkali-Kongurca-Mehmetler) kökeni ise daha farklı olup Mamalu Türkmenlerine dayanır ve 1703 yılında yerleşmişlerdir.

Çepni: (Çetmi)1691 yılından sonra Rakka-Halep civarından Balıkesir topraklarına göçen Kantemürlü adı verilen Çepni Türkmenleridir. (Günümüzdeki Çepniler bunlardır).

Etnografyaya ve Coğrafyaya Göre Yöresel Giysiler

Balıkesir Yöresi olarak tescillenmiş oyunların listesi

Resmi halk oyunları yarışmalarında Balıkesir Yöresi olarak tescillenmiş kadın oyunlarının listesidir (49 adet):

Resmi halk oyunları yarışmalarında Balıkesir Yöresi olarak tescillenmiş erkek oyunlarının listesidir (38 adet):

Default image
admin
Yazılar: 209

Bir cevap yazın

Popüler Yazılar

Şıngır
Eski Kozak Zeybeği
Balıkesir Yöresi Kadın Oyunları Hakkında
Ağır Hava